Rejestracja i wykreślenia VAT 2017

W listopadzie 2016 roku pojawił się na naszej stronie artykuł "Wirtualne biuro a rejestracja podatnika VAT - urząd musi zarejestrować". Link do tego artykułu tutaj.
Aby przedsiębiorca nie zajmował się przypadkiem rozwojem biznesu tylko skupił się na zmianach przepisów to przepisy już od listopada się zmieniły. Od 1 stycznia 2017 roku nastąpiła nowelizacja ustawy o VAT a zmiany zostaną omówione poniżej w niniejszym artykule.

Autorem artykułu jest radca prawny Jakub Bonowicz oraz aplikant radcowski Radomir Studziński.
Wszelkie prawa zastrzeżone.

Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej od radcy, skontaktuj się przez ten formularz :
ZADAJ PYTANIE RADCY PRAWNEMU.

W niniejszym artykule postaramy się ponownie odpowiedzieć na pytanie, czy posiadanie przez firmę siedziby w wirtualnym biurze może stanowić podstawę odmowy jej rejestracji jako podatnika VAT przez urząd skarbowy. Artykuł ten jest już według stanu prawnego obowiązującego od 1 stycznia 2017 r. – uwzględnia zmiany dokonane nowelizacją ustawy o VAT. W szczególności odpowiemy na pytanie, czy wprowadzona przez ustawodawcę modyfikacja przepisów w istotny sposób zmienia nasze stanowisko wyrażone w poprzedniej wersji artykułu, dotyczącej stanu prawnego z roku 2016 r.

Tak było do 31 grudnia 2016 r.

Zgodnie z obowiązującym do 31 grudnia 2016 r. stanem prawnym Art. 96 ust. 4 :
Naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podatnika jako "podatnika VAT czynnego", a w przypadku podatników, o których mowa w ust. 3 - jako "podatnika VAT zwolnionego", i na wniosek podatnika potwierdza to zarejestrowanie.
W niniejszym przepisie podkreśliłem słowo "rejestruje". Dlaczego? Uważny czytelnik zapewne zwróci uwagę na to, iż nie użyto tutaj formuły "może zarejestrować" czy też "rejestruje, jeżeli ...". Przeciwnie – nasz ustawodawca wprost nakazuje organowi podatkowemu (naczelnikowi US) zarejestrowanie podatnika jako podatnika VAT czynnego, nie pozostawiając mu co do zasady swobody decyzyjnej. W literaturze prawniczej mówimy, iż organ podatkowy działa w ramach tzw. związania administracyjnego ("organ rejestruje" równa się "organ musi zarejestrować"). Jego przeciwieństwem jest tzw. uznanie administracyjne ("organ może, ale nie musi zarejestrować").

Co istotne, przepis nie nakładał na US obowiązku przeprowadzenia jakiejkolwiek weryfikacji danych podanych w zgłoszeniu (poza czysto formalną kontrolą), nie wymieniał także jakichkolwiek przesłanek odmowy rejestracji zgłaszającego jako podatnika VAT.

Praktyka poszła jednak w innym kierunku i wskazywano na przypadki, gdy urząd skarbowy może mimo wyraźnego nakazu wypływającego z przepisu prawa odmówić rejestracji, to jest:

gdy brak jest podatnika (przy czym chodzi tutaj o podmiot, który nie został wpisany do żadnej ewidencji, np. ktoś składa wniosek o rejestrację jako podatnika VAT rzekomej spółki zoo, która nie została w ogóle zarejestrowana w KRS i nawet nie została założona);
gdy zgłoszenie dokonywane jest w imieniu osoby nieżyjącej;
w sytuacji gdy podatnik jest już zarejestrowany jako podatnik VAT.

Jednoznacznie potwierdzają to aktualne komentarze do ustawy o podatku od towarów i usług (pod red. prof. W. Modzelewskiego – wyd. 11 2016, komentarz do art. 96, źródło: Legalis oraz pod red T. Michalika, wyd. 2016, komentarz do art. 96).

Reasumując, na gruncie prawa krajowego nie istniała możliwość odmowy rejestracji podatnika jako podatnika VAT czynnego ze względu, gdy siedziba i miejsce prowadzonej działalności opodatkowanej stanowiło wirtualne biuro.

Tak jest od 1 stycznia 2017 r.

Kiedy można odmówić rejestracji ?

Obecnie art. 96 ust. 4 został uzupełniony w sposób następujący.
Naczelnik urzędu skarbowego po weryfikacji danych podanych w zgłoszeniu rejestracyjnym rejestruje podatnika jako „podatnika VAT czynnego” a w przypadku podatników, o których mowa w ust. 3 – jako „podatnika VAT zwolnionego” i na wniosek podatnika potwierdza to zarejestrowanie.

Dodano także art. 96 ust. 4a wprost wskazujący przesłanki odmowy rejestracji podmiotu jako podatnika VAT, to jest jeżeli:

dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym są niezgodne z prawdą lub;
podmiot ten nie istnieje; lub
mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z tym podmiotem albo jego pełnomocnikiem, lub;
podmiot albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania naczelnika urzędu skarbowego.

Po pierwsze, odmowa rejestracji jest obligatoryjna, tj. naczelnik urzędu skarbowego stwierdzając zaistnienie wymienionej wyżej okoliczności musi odmówić rejestracji. Po drugie, wystarczy spełnienie tylko jednej z powyższych przesłanek. Po trzecie, odmowy dokonuje się bez konieczności zawiadamiania podmiotu wnioskującego (podatnika). Przy czym w zasadzie w przypadkach pkt 3) i pkt 4) jest to raczej konsekwencją wystąpienia opisanej tam okoliczności – skoro wcześniej urząd podejmuje bezskuteczne próby skontaktowania się z podatnikiem lub pełnomocnikiem lub też próba jest skuteczna, ale podmiot lub pełnomocnik nie stawia się na wezwania, to logiczne, iż nie ma już potrzeby kolejnego zawiadamiania (tym razem o decyzji odmownej).

Dodano także nowy pkt 4b) – w przypadku zarejestrowania podatnika, którego zgłoszenie rejestracyjne zostało złożone przez pełnomocnika, pełnomocnik odpowiada solidarnie wraz z zarejestrowanym podatnikiem do kwoty 500 000 zł za zaległości podatkowe podatnika powstałe z tytułu czynności wykonywanych w ciągu 6 miesięcy od dnia zarejestrowania podatnika jako podatnika VAT czynnego. Przy czym przepisu tego nie stosuje się, jeżeli powstanie zaległości podatkowych nie wiązało się z uczestnictwem podatnika w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej. Ponieważ pełnomocnikowi trudno będzie udowodnić tę okoliczność, zatem w praktyce oznaczać to będzie, iż podatnicy będą musieli samodzielnie podpisywać i składać zgłoszenia rejestracyjne do VAT. Nikt bowiem z „zewnętrznych” pełnomocników (księgowy, doradca podatkowy, radca prawny) nie będzie chciał wziąć na siebie odpowiedzialności za działania podmiotu, na którego to nie ma jakiegokolwiek wpływu.

Kiedy można wyrejestrować ?

Wprowadzono także nowy ust. 9 określający, kiedy urząd skarbowy może wyrejestrować podatnika z VAT. Są to identyczne przesłanki jak te, które uzasadniają odmowę rejestracji (przy czym co oczywiste – występują one już po dokonaniu rejestracji; jeśli występują wcześniej, to US po prostu odmawia dokonania rejestracji). Dodatkowo zgodnie z ust. 9a wykreśleniu z urzędu z rejestru jako podatnik VAT podlega także podatnik, który :

zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy lub;
będąc obowiązanym do złożenia deklaracji, o której mowa w art. 99 ust. 1,2 lub 3, nie złożył takich deklaracji za 6 kolejnych miesięcy (w przypadku składania deklaracji miesięcznych) lub 2 kolejne kwartały (w przypadku deklaracji kwartalnych) lub
składał przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały deklaracje, w których nie wykazał sprzedaży lub nabycia towarów lub usług z kwotami podatku do odliczenia, lub
wystawiał faktury lub faktury korygujące, dokumentujące czynności, które nie zostały wykonane, lub;
prowadząc działalność gospodarczą wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że dostawcy lub nabywcy biorący udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie tego samego towaru lub usługi uczestniczą w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej.
Przy czym przewidziano od tej zasady pewne odstępstwa.

Wirtualne biuro a powyższe kwestie

Należy zauważyć, iż wskazana nowelizacja w zakresie dotyczącym przesłanek odmowy rejestracji podatnika jako VAT stanowi tak naprawdę potwierdzenie przez ustawodawcę występującej od wielu lat, akceptowanej przez sądy administracyjne praktyki.

A wedle tej, samo posiadanie przez podatnika siedziby w biurze wirtualnym nie jest podstawą do odmowy rejestracji VAT. Inaczej rzecz biorąc – jeśli nie występuje żadna z z okoliczności wymienionych w art. 96 ust. 4a ustawy o VAT, to naczelnik US ma obowiązek podatnika zarejestrować.

Co istotne, samo posiadanie przez podatnika siedziby w biurze wirtualnym nie może stanowić także podstawy do wyrejestrowania podatnika z VAT. Podstawą mogą być bowiem wyłącznie okoliczności wskazane w art. 96 ust. 9 i 9a.

Wirtualne biuro stanowić więc może bez problemu siedzibę działalności gospodarczej lub spółki.

Intencja ustawodawcy

Co więcej można wskazać jeszcze na jedną istotną kwestię - ustawodawca w wyniku nowelizacji VAT dokonanej na dzień 1 stycznia 2017 r. kompleksowo zajął się problematyką sytuacji, kiedy urząd skarbowy może odmówić rejestracji VAT jak i wykreślić podatnika VAT. Szczegółowo musiał zatem analizować różne stany faktyczne. Skoro zatem nie wymienił w okolicznościach uzasadniających odmowę rejestracji lub wyrejestrowanie z VAT faktu posiadania siedziby w biurze wirtualnym, to jest to najlepszy dowód, iż nie było jego intencją, aby fakt ten uzasadniał odmowę (czy wykreślenie z rejestru VAT).

Nowe przepisy, praktyka ta sama

W istocie zatem pełną aktualność zachowują przywołane na gruncie poprzedniego stanu prawnego poglądy zarówno Trybunału Sprawiedliwości jak i polskich sądów administracyjnych, w tym:

pogląd wyrażony w wyroku ETS z 14 marca 2013 r. w sprawie C-527/11 Ablessio Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że :
Organ skarbowy państwa członkowskiego nie może odmówić nadania numeru identyfikacji podatkowej do celów podatku od wartości dodanej spółce z tego tylko powodu, że w mniemaniu tego organu nie posiada ona środków materialnych, technicznych i finansowych do wykonywania zgłaszanej działalności gospodarczej.
Choć wprost nie ma tutaj mowy o wirtualnym biurze, to jednak nie sposób nie dostrzec zbieżności próby rozumowania przedstawionej w tym wyroku przez organy podatkowe z rozumowaniem polskich US. Bo przecież najczęściej Naczelnik twierdzi właśnie, iż fakt posiadania siedziby tylko w biurze wirtualnym wyklucza istnienie środków materialnych, finansowych czy technicznych niezbędnych do wykonywania działalności opodatkowanej.
Ciężar dowodu tego, iż celem rejestracji w VAT jest popełnianie oszustw podatkowych spoczywa na organie podatkowym. A dowodem na to z pewnością nie jest samo posiadanie siedziby w wirtualnym biurze.
Pogląd taki został zaprezentowany również przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 5 sierpnia 2014 r., II FSK 3549/13, który obecnie jest ugruntowanym w orzecznictwie innych sądów administracyjnych m. in w aktualnym wyroku WSA w Krakowie z dnia 14 lipca 2016 roku I SA/Kr 516/16:
"wskazanie w dokumentach VAT-R lub NIP-8 jako siedziby "wirtualnego biura" nie może być jedyną okolicznością uzasadniającą odmowę rejestracji jako podatnika VAT."

Uprzejmie informujemy, iż zajmujemy się pomocą prawną dla przedsiębiorców jak i osób fizycznych, którzy mają problemy z urzędami skarbowymi (w tym w zakresie rejestracji jako podatnika VAT), urzędami kontroli skarbowej jak i urzędami celnymi (sprawy podatku VAT, dochodowego, akcyzowego, kontrole podatkowe i skarbowe itp.). Jeśli potrzebujesz pomocy, opisz wszystko poprzez formularz.

Autor artykułu : Pan Radca Prawny Jakub Bonowicz, Pan Aplikant Radcowski Radomir Studziński.
Data utworzenia : 6 stycznia 2017 r.